Trong kỷ nguyên số, ngành y tế ngày càng phụ thuộc vào các nhà cung cấp dịch vụ bên ngoài để vận hành hệ thống và cung cấp dịch vụ cho bệnh nhân. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc gia tăng rủi ro an ninh mạng. Các cuộc tấn công từ bên thứ ba (Third-Party Risk) không chỉ gây mất dữ liệu, gián đoạn dịch vụ mà còn đe dọa trực tiếp đến an toàn bệnh nhân. Vì vậy, việc quản trị rủi ro từ bên thứ ba (Third-Party Risk Management – TPRM) đã trở thành ưu tiên hàng đầu đối với mọi tổ chức y tế.
Bức tranh rủi ro đặc thù của ngành y tế
So với các ngành khác, lĩnh vực y tế vận hành trong một hệ sinh thái công nghệ vừa phức tạp vừa nhạy cảm. Các tổ chức y tế không chỉ quản lý dữ liệu tài chính và vận hành mà còn xử lý dữ liệu sức khỏe được bảo vệ (Protected Health Information – PHI), vốn có giá trị cao trên dark web.
Một số đặc điểm khiến rủi ro trong y tế trở nên nghiêm trọng hơn:
- PHI có giá trị hơn cả dữ liệu tài chính trên thị trường ngầm.
- Hệ thống lỗi thời thường thiếu các biện pháp bảo mật hiện đại.
- Nguồn lực hạn chế khiến việc nâng cấp bảo mật bị chậm trễ.
- Sự gia tăng của IoT và Telehealth mở rộng diện tấn công vượt ngoài phạm vi truyền thống.
Ngoài ra, các tổ chức y tế phải phụ thuộc vào mạng lưới dày đặc các bên thứ ba, ví dụ:
| Loại nhà cung cấp | Ví dụ phổ biến | Rủi ro tiềm ẩn |
| Cloud Service Providers | AWS, Azure, Google Cloud | Lỗi cấu hình, lộ PHI |
| EHR Vendors | Epic, Cerner, MEDITECH | Ngừng dịch vụ, mất dữ liệu |
| Đối tác thanh toán | Claims processors, coding services | Gian lận, rò rỉ dữ liệu |
| Nhà sản xuất thiết bị y tế | Thiết bị kết nối chẩn đoán/điều trị | Lỗ hổng firmware, rò rỉ dữ liệu |
Mỗi liên kết với bên thứ ba nếu không được kiểm soát có thể trở thành “cửa ngõ” cho tội phạm mạng.
TPRM – Chìa khóa để quản trị rủi ro bên thứ ba
Third-Party Risk Management (TPRM) là quy trình có cấu trúc nhằm xác định, đánh giá, giám sát và giảm thiểu rủi ro xuất phát từ các nhà cung cấp bên ngoài. Đây không chỉ là bước thủ tục khi ký kết hợp đồng, mà là một hoạt động liên tục và xuyên suốt toàn tổ chức.
Các bước quan trọng của TPRM bao gồm:
- Onboarding nhà cung cấp – phân loại mức độ rủi ro theo loại hình dịch vụ.
- Đánh giá rủi ro – xem xét năng lực bảo mật, dữ liệu được truy cập.
- Quản lý hợp đồng – thiết lập SLA, BAA, điều khoản thông báo sự cố.
- Giám sát liên tục – theo dõi rủi ro, cập nhật thay đổi, xử lý kịp thời.
Mục tiêu chính của TPRM trong y tế:
- Bảo vệ PHI và dữ liệu nhạy cảm.
- Ngăn ngừa gián đoạn chăm sóc bệnh nhân.
- Duy trì tuân thủ pháp lý (HIPAA, HITECH, luật tiểu bang).
- Giảm rủi ro tài chính và uy tín.
Theo thống kê, gần 60% các sự cố vi phạm dữ liệu trong y tế liên quan đến bên thứ ba.
Khi rủi ro ảnh hưởng trực tiếp đến bệnh nhân
Khác với nhiều ngành khác, trong y tế, hậu quả từ rủi ro bên thứ ba có thể ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn bệnh nhân:
- Hệ thống EHR ngừng hoạt động → trì hoãn chẩn đoán, điều trị.
- Công cụ hỗ trợ lâm sàng bị gián đoạn → ảnh hưởng đến kê đơn thuốc, xét nghiệm.
Điều này nhấn mạnh rằng TPRM không chỉ để tuân thủ quy định, mà còn để đảm bảo liên tục dịch vụ chăm sóc (care continuity).
Tuân thủ pháp lý – Yếu tố bắt buộc
Ngành y tế chịu sự điều chỉnh chặt chẽ của nhiều khung pháp lý, trong đó:
- HIPAA: yêu cầu bảo vệ dữ liệu bệnh nhân.
- HITECH Act: mở rộng HIPAA và bắt buộc thông báo vi phạm.
- OCR: kiểm toán và xử phạt vi phạm.
- Luật tiểu bang: ví dụ California, New York yêu cầu nghiêm ngặt hơn về thông báo và bảo mật.
Chi phí vi phạm có thể rất lớn – từ 1,5 triệu USD/năm cho mỗi vi phạm HIPAA cho đến các vụ kiện tập thể và mất uy tín lâu dài.
Xây dựng chương trình TPRM hiệu quả
Một chương trình TPRM vững chắc cần:
- Danh mục nhà cung cấp cập nhật thường xuyên.
- Phân loại theo mức độ rủi ro.
- Đánh giá trước khi hợp tác và định kỳ đánh giá lại.
- Ràng buộc hợp đồng chặt chẽ (BAA, SLA, quy định sự cố).
- Giám sát liên tục thay vì chỉ kiểm tra một lần.
Giải pháp công nghệ đóng vai trò quan trọng. Các nền tảng bảo mật như KELA có thể hỗ trợ:
- Tự động hóa đánh giá rủi ro và xử lý bảng câu hỏi.
- Giám sát liên tục các lỗ hổng, rò rỉ trên darknet.
- Cung cấp risk scoring để ưu tiên khắc phục.
Tương lai của TPRM trong y tế
Với sự phát triển mạnh của Telehealth, IoMT, AI chẩn đoán và SaaS, rủi ro bên thứ ba trong y tế sẽ ngày càng phức tạp.
Để đảm bảo an toàn dữ liệu và an toàn bệnh nhân, các tổ chức y tế cần:
- Chủ động quản trị rủi ro ngay từ bây giờ.
- Kết hợp công nghệ giám sát liên tục thay vì cách tiếp cận thủ công.
- Tập trung vào bảo mật, tuân thủ và tiếp tục chăm sóc bệnh nhân.
Kết luận
Rủi ro từ bên thứ ba đã trở thành một trong những thách thức bảo mật nghiêm trọng nhất trong y tế. Với giá trị của dữ liệu PHI, sự phụ thuộc vào nhà cung cấp bên ngoài và yêu cầu tuân thủ pháp lý ngày càng khắt khe, một chương trình TPRM hiệu quả là không thể thiếu.
Các tổ chức y tế cần hành động ngay để giảm thiểu rủi ro, bảo vệ bệnh nhân và duy trì niềm tin, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
Thông tin hãng cung cấp giải pháp
Unitas là nhà phân phối ủy quyền tại Việt Nam của các hãng công nghệ lớn của thế giới: Commvault, ExaGrid, VergeIO, Nexsan, DDN, Tintri, MinIO, LogicMonitor, Netgain, Kela, UltraRed, Quokka, Safous, Hackuity, Cyabra, Cymetrics, ThreatDown, F-Secure, OutSystems, Micas Networks …. Với kinh nghiệm và sự am hiểu sâu sắc, Unitas cam kết mang đến cho khách hàng những sản phẩm chất lượng cùng dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp. Hãy lựa chọn Unitas để đảm bảo bạn nhận được giải pháp tối ưu và đáng tin cậy nhất cho nhu cầu của mình.
Liên hệ Unitas ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết!
