Sâu Máy Tính (Computer Worm) là gì?

Sâu máy tính lây lan như thế nào?

Tương tự như virus máy tính, sâu là một dạng malware (phần mềm độc hại). Mục tiêu chính của chúng là tự nhân bản và lây lan từ máy tính này sang máy tính khác. Có nhiều cách để một sâu máy tính có thể lây nhiễm vào thiết bị của bạn.

File đính kèm trong email

Giống như các malware khác, chẳng hạn như virus máy tính và trojan, sâu máy tính có thể ẩn trong các file đính kèm email. Các email phising được tội phạm mạng sử dụng để lừa người dùng truy cập các trang web độc hại hoặc tải xuống các file đính kèm chứa malware là một cách giúp sâu máy tính lây lan.

Tin nhắn tức thời

Những loại sâu máy tính được gọi là sâu tin nhắn tức thời (IM worm) ẩn trong các tin nhắn được gửi qua các ứng dụng phổ biến như WhatsApp hoặc Windows Live Messenger. Khi tài khoản của người dùng bị nhiễm IM worm, sâu này sẽ chiếm quyền điều khiển danh bạ của nạn nhân và bắt đầu tự lây lan đến các liên hệ và mạng xã hội của tài khoản bị chiếm đoạt.

Internet

Không giống như các sâu máy tính thông thường lây lan qua mạng cục bộ, sâu internet lây lan cụ thể qua internet. Nếu đủ thiết bị trong cùng một mạng bị nhiễm sâu, toàn bộ mạng có thể bị chậm hoặc ngừng hoạt động. Tội phạm mạng lợi dụng các lỗ hổng bảo mật chưa được sửa chữa thông qua bản cập nhật để lén xâm nhập bằng sâu internet. Hãy đảm bảo giữ thiết bị và phần mềm của bạn luôn được cập nhật với phiên bản mới nhất. Các bản cập nhật cho ứng dụng và hệ điều hành được sử dụng để vá các lỗi và lỗ hổng mà tội phạm mạng có thể dùng làm cửa hậu để lây nhiễm malware, bao gồm cả sâu máy tính.

Thiết bị vật lý

Trong quá khứ, sâu có thể xâm nhập máy tính của bạn qua các đĩa floppy được sử dụng để lưu trữ thông tin và các chương trình. Mặc dù các thiết bị lưu trữ và phần cứng đã được cải tiến từ đó, chúng vẫn có thể là cách khả dụng để tội phạm mạng lây lan malware và gây nhiễm cho máy tính của bạn.

Chia sẻ File

Các nền tảng P2P (peer-to-peer) được sử dụng để chia sẻ file như phần mềm, phim và nhạc trực tuyến, cả hợp pháp và bất hợp pháp. Một mối đe dọa từ việc chia sẻ file là bạn không phải lúc nào cũng biết file được tải xuống đến từ đâu. Đó là lý do tại sao cần cẩn thận, vì ngay cả các file trông có vẻ vô hại được tải xuống từ một nguồn không xác định cũng có thể chứa sâu máy tính và các malware khác.

Sâu máy tính vs virus máy tính

Thuật ngữ “virus máy tính” thường được sử dụng như một từ đồng nghĩa cho tất cả các loại malware, mặc dù virus thực tế là một loại malware cụ thể. Vì cách hoạt động của nó, virus máy tính khác với sâu máy tính ở một số điểm.

Giống như virus lây nhiễm cho con người, virus máy tính cần một “host” để gắn vào. Người dùng cần chạy một chương trình bị nhiễm virus trước khi virus có thể gây hại cho máy tính bị nhiễm bằng cách tiêm mã độc của nó vào.
Trong khi đó, sâu máy tính có thể hoạt động độc lập và không cần “host” để gây hại. Vì vậy, sâu máy tính có xu hướng lây lan nhanh hơn bên trong máy tính bị nhiễm và đến các thiết bị khác.
Sâu máy tính tự nhân bản bằng cách tạo ra các bản sao của chính nó và lây lan theo cách đó đến các máy tính khác trong mạng.
Cả sâu máy tính và virus đều có thể có nhiều mục tiêu, bao gồm đánh cắp thông tin, cài đặt phần mềm gián điệp, phá hủy file và làm sập toàn bộ mạng. Tuy nhiên, mục tiêu chính của sâu thường là lây lan càng rộng càng tốt thông qua cơ chế tự nhân bản.

Dấu hiệu của sâu máy tính

Các dấu hiệu của sâu máy tính có thể khác với các triệu chứng của nhiễm virus máy tính, mặc dù cả hai đều có chung nhiều tác động xấu. Bất kể loại hoạt động đáng ngờ nào bạn nhận thấy trên máy tính của mình, hãy đảm bảo chạy quét virus kỹ lưỡng để chắc chắn rằng thiết bị của bạn không bị nhiễm malware. Vì sâu máy tính có thể lây lan mà không cần hành động của người dùng, điều quan trọng là phải hành động nhanh chóng trước khi sâu có thể lây lan thêm hoặc lây nhiễm các thiết bị khác.

Những dấu hiệu sau có thể do sâu máy tính gây ra:

Hiệu suất chậm: Khi sâu máy tính tiêu thụ tài nguyên của thiết bị, việc sử dụng máy tính có thể trở nên chậm thấy rõ. Sâu thậm chí có thể khiến máy tính bị treo đứng hoặc sập hoàn toàn.
Hoạt động mạng bất thường: Sâu máy tính có thể cố gắng lây lan qua internet. Nếu bạn nhận thấy hoạt động mạng bất thường, có thể là do sâu máy tính đang giao tiếp với các nạn nhân tiềm năng khác để lây nhiễm.
Thông báo lỗi: Trong trường hợp sâu máy tính chiếm quyền điều khiển thiết bị của bạn, các cảnh báo và thông báo lỗi có thể do sâu gây ra khi máy tính của bạn ngừng hoạt động bình thường.
Hoạt động trên tài khoản email hoặc tin nhắn tức thời: IM worm có thể chiếm quyền điều khiển danh bạ tài khoản của bạn và gửi tin nhắn hoặc liên kết đáng ngờ đến những người bạn biết. Sâu cũng có thể kiểm soát email của bạn.
Dung lượng lưu trữ thấp: Vì sâu máy tính lây lan bằng cách tự nhân bản, nó bắt đầu chiếm một lượng không gian ngày càng tăng trong bộ nhớ của thiết bị bị nhiễm. Do đó, sự sụt giảm bất ngờ về dung lượng lưu trữ có sẵn có thể là dấu hiệu của sâu máy tính.

Ngăn chặn worm máy tính bằng phần mềm chống virus (antivirus)

Mặc dù không phải là sâu máy tính đầu tiên, worm Morris, được đặt tên theo người tạo ra nó là Robert Morris, đã được tạo ra một cách tình cờ. Nó được phát hành vào cuối năm 1988 để làm nổi bật các lỗ hổng bảo mật. Tuy nhiên, chương trình này bắt đầu tự nhân bản quá nhanh đến mức các máy tính bị nhiễm trở nên không thể sử dụng, dẫn đến thiệt hại đáng kể. Từ đó, sâu máy tính và virus đã trở nên tinh vi hơn và có khả năng gây ra thiệt hại lớn cho các thiết bị bị nhiễm. Một ví dụ điển hình về sâu máy tính hiện đại là ransomware WannaCry đã làm rúng động thế giới vào cuối những năm 2010.

Để chuẩn bị đối phó với cả sâu và virus máy tính, hãy đảm bảo tải phần mềm chống virus đáng tin cậy lên thiết bị của bạn và luôn cập nhật với phiên bản mới nhất. Kể cả các thiết bị di động cũng không an toàn trước sâu máy tính. Hãy cân nhắc bảo vệ điện thoại thông minh và máy tính bảng của bạn bằng phần mềm chống virus.

Ngay cả khi có phần mềm chống virus để bảo vệ, đừng quên các biện pháp an ninh mạng khác, chẳng hạn như sử dụng tường lửa và mật khẩu mạnh cho tất cả các tài khoản của bạn.

Luôn an toàn trước sâu máy tính với F-Secure Total

Sâu máy tính không phải là mối đe dọa trực tuyến duy nhất mà bạn cần lưu ý. Hãy trang bị cho mình khả năng bảo vệ trực tuyến tiên tiến để ngăn chặn sâu, virus và các loại malware khác. F-Secure Total được tích hợp phần mềm chống virus giúp bạn ngăn chặn malware trước khi chúng lây nhiễm vào thiết bị của bạn. F-Secure Total hoạt động trên nhiều thiết bị với một gói đăng ký duy nhất, bao gồm cả thiết bị di động và máy tính của bạn. F-Secure Total còn đi kèm với VPN đa năng, trình quản lý mật khẩu và các công cụ quản lý danh tính trực tuyến của bạn.